Nấm miệng: Cách nhận biết và phương pháp điều trị hiệu quả

Nấm miệng không chỉ gây ra nhiều bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày mà còn có thể đe dọa tính mạng của người bệnh. Hãy khám phá về bệnh lý này thông qua bài viết dưới đây nhé!

Nấm miệng là gì?

Nấm miệng, còn được gọi là nấm Candida miệng, tưa lưỡi hoặc nấm lưỡi, là một bệnh lý do vi nấm men Candida albicans phát triển quá mức ở miệng. Nấm Candida miệng gây ra các tổn thương màu trắng kem trên bề mặt lưỡi, nướu, nội mô miệng và họng. 

Các dạng nặng của bệnh nấm Candida miệng, như trên lưỡi, có thể lan rộng xuống hệ tiêu hóa, bao gồm cả hạ họng, ruột, thực quản, gan, phổi, gây ra tình trạng nhiễm đa phủ tạng. Các biến chứng nghiêm trọng của nấm miệng thường xảy ra ở bệnh nhân HIV, suy thận, tiểu đường, ung thư, và những trường hợp khác. 

Nấm Candida miệng có thể ảnh hưởng đến bất kỳ đối tượng nào, tuy nhiên, nó phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh, trẻ em và người cao tuổi. Bệnh thường xuất hiện ở những người suy giảm miễn dịch, người mắc bệnh mạn tính, người có sức đề kháng yếu hoặc người sử dụng thuốc kháng sinh trong thời gian dài.

Nguyên nhân gây ra nấm miệng

Sự hình thành của nấm miệng không phải do một nguyên nhân duy nhất mà là kết quả của sự kết hợp của nhiều yếu tố, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nấm Candida.

Sử dụng kháng sinh

Việc sử dụng kháng sinh có thể là một trong những nguyên nhân chính gây nên nấm miệng. Kháng sinh không chỉ tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh mà còn loại bỏ các vi khuẩn “tốt” cần thiết trong đường ruột và miệng, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển không kiểm soát của nấm Candida.

Suy giảm hệ miễn dịch

Hệ thống miễn dịch đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn và đối phó với các mầm bệnh, bao gồm cả nấm Candida – nguyên nhân chủ yếu gây nên nấm miệng. Tuy nhiên, khi hệ thống này trở nên suy giảm, điều này tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển không kiểm soát của nấm, dẫn đến nhiễm trùng và các vấn đề sức khỏe miệng khác. Hệ thống miễn dịch yếu có thể do nhiều nguyên nhân như HIV/AIDS, tiểu đường, hoặc việc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch…

Đặc biệt, người có hệ thống miễn dịch suy giảm thường trải qua những triệu chứng nặng hơn khi mắc nấm miệng và trong quá trình điều trị, họ cũng gặp nhiều khó khăn hơn.

Vệ sinh cá nhân không đúng cách

Thói quen vệ sinh miệng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe miệng và ngăn chặn sự phát triển của nấm miệng, đặc biệt là loại nấm Candida. Nếu không chăm sóc miệng đúng cách, môi trường trong miệng có thể tạo điều kiện lý tưởng cho sự phát triển của nấm miệng, gây ra nhiều vấn đề sức khỏe miệng.

Khô miệng

Khô miệng không chỉ làm cảm giác không thoải mái mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển mạnh mẽ của nấm Candida trong miệng. Nếu không được kiểm soát kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe răng miệng. Các nguyên nhân và tác nhân gây khô miệng bao gồm:

• Hút thuốc: Hoạt chất nicotine trong thuốc lá không chỉ gây hại cho sức khỏe tổng thể mà còn có thể làm khô nước miệng.
• Sử dụng một số loại thuốc như antihistamines, thuốc chống cholinergic, hay thuốc chống trầm cảm cũng có thể gây ra tình trạng khô miệng.
• Khô miệng tự nhiên có thể do yếu tố gen hoặc quá trình lão hóa.

Tình trạng sức khoẻ khác

Nấm miệng không chỉ là vấn đề về vệ sinh miệng mà còn liên quan đến nhiều tình trạng sức khỏe khác nhau. Các bệnh lý và điều kiện đặc biệt có thể tạo điều kiện cho sự xuất hiện và phát triển của nấm Candida trong miệng, như tiểu đường, bệnh lý tiêu hóa, hoặc thai kỳ. Hiểu rõ về những nguyên nhân này sẽ giúp mọi người có cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề nấm miệng và cách ngăn chặn nó hiệu quả.

Dấu hiệu nhận biết nấm miệng

Nấm miệng không chỉ gây ra sự khó chịu trong miệng mà còn biểu hiện rõ ràng trên bề mặt và niêm mạc miệng. Các triệu chứng nhận biết bệnh có thể bao gồm:

• Cảm giác khô miệng và đau rát trong miệng.
• Sưng lên và đau rát ở các vị trí như lưỡi, nướu, hoặc môi.
• Lưỡi có thể có một lớp phủ trắng đặc và xuất hiện các vết hoặc đốm trắng trên bề mặt.
• Niêm mạc miệng có thể trở nên đỏ và sưng lên.
• Có thể xuất hiện vết nứt và mẩn đỏ, đặc biệt là ở góc miệng.
• Cảm giác đau nhức hoặc nhạy cảm khi tiếp xúc với thức ăn nóng, lạnh, chua hoặc cay.
• Đau rát hoặc không thoải mái khi nói chuyện hoặc mở rộng miệng.
• Hơi thở khó chịu, đặc biệt là khi thức dậy vào buổi sáng.
• Sự mệt mỏi trong cơ thể mà không rõ nguyên nhân.
• Khó khăn trong việc di chuyển lưỡi và nói chuyện.

Nấm miệng có nguy hiểm không?

Nấm miệng hiếm khi gây vấn đề cho trẻ em và người lớn khỏe mạnh, tuy nhiên, khả năng lây nhiễm lại có thể xảy ra ngay sau khi điều trị. Đối với những người mắc các tổn thương hệ thống miễn dịch, bệnh nấm có thể trở nên nghiêm trọng hơn.

Ở những người mắc HIV, có thể xuất hiện các triệu chứng nặng nề trong miệng hoặc thực quản, gây ra cảm giác đau đớn và khó khăn khi ăn. Nếu nhiễm trùng lan xuống ruột, việc hấp thụ dinh dưỡng đầy đủ sẽ trở nên khó khăn. Hơn nữa, nấm có thể lan ra các bộ phận khác của cơ thể nếu người đó mắc ung thư hoặc các điều kiện khác làm suy yếu hệ thống miễn dịch. Trong trường hợp này, các khu vực có khả năng bị ảnh hưởng bao gồm đường tiêu hóa, phổi và gan.

Cách điều trị nấm miệng hiệu quả

Mục tiêu của việc điều trị nấm miệng là ngăn chặn sự lan rộng nhanh chóng của các loại nấm, tuy nhiên cách tiếp cận tốt nhất có thể thay đổi tùy thuộc vào tuổi, tình trạng sức khỏe tổng thể và nguyên nhân gây bệnh.

Đối với trẻ sơ sinh và phụ nữ đang cho con bú

Nếu bạn đang cho con bú nhưng phát hiện rằng trẻ sơ sinh đã mắc nấm miệng, việc điều trị cho cả mẹ và bé là cần thiết để đạt được hiệu quả tốt nhất. Nếu không, có nguy cơ nhiễm nấm tái phát. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng nấm nhẹ cho em bé và kem chống nấm cho vú của mẹ. Đối với em bé đang sử dụng núm vú, nên rửa sạch núm vú và ngâm trong dung dịch nước pha với giấm (tỉ lệ 50:50), sau đó phơi khô để ngăn nấm phát triển. Với phụ nữ sử dụng máy hút sữa, cần rửa sạch các bộ phận với dung dịch giấm và nước. 

Đối với người lớn và trẻ em

Để điều trị bệnh nấm miệng, người lớn khỏe mạnh hoặc trẻ em nên thêm sữa chua không đường và acidophilus dạng lỏng hoặc viên vào chế độ ăn uống để giảm nguy cơ nhiễm trùng. Mặc dù sữa chua và acidophilus không tiêu diệt các loại nấm, nhưng chúng có thể hỗ trợ việc phục hồi lại vi khuẩn bình thường trong cơ thể. Nếu bệnh vẫn không được điều trị dứt điểm, bác sĩ sẽ kê đơn một loại thuốc chống nấm.

Đối với người có hệ thống miễn dịch yếu

Thường thì, bác sĩ sẽ đề xuất sử dụng một loại thuốc kháng nấm, có thể là viên ngậm, viên nén hoặc dạng chất lỏng. Tuy nhiên, Candida albicans có thể phát triển kháng thuốc kháng nấm, đặc biệt là ở những người mắc HIV giai đoạn cuối. Trong trường hợp này, amphotericin B có thể được sử dụng khi các loại thuốc khác không hiệu quả.

Một số loại thuốc kháng nấm có thể gây tổn thương cho gan. Vì lẽ đó, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện xét nghiệm chức năng gan để theo dõi, đặc biệt khi điều trị kéo dài hoặc nếu có tiền sử về bệnh gan.

Cách ngăn ngừa nấm miệng đơn giản

Dưới đây là những biện pháp có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm nấm miệng và duy trì sức khỏe răng miệng tốt:

• Duy trì vệ sinh miệng: Đánh răng đúng cách, sử dụng chỉ nha khoa, và thay đổi bàn chải đều đặn 2-3 tháng/1 lần.
• Sử dụng bàn chải mềm và đánh răng ít nhất hai lần mỗi ngày, đặc biệt là sau khi ăn.
• Hạn chế hoặc tránh hút thuốc lá: Thuốc lá có thể làm khô miệng, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nấm.
• Hạn chế thực phẩm và đồ uống kích thích như cà phê, rượu, và thực phẩm cay nồng; cũng cần ăn ít đồ ngọt.
• Uống đủ nước để duy trì độ ẩm trong miệng, giúp ngăn chặn sự phát triển của nấm. Dinh dưỡng cân đối và tập thể dục có thể giúp củng cố hệ miễn dịch, giảm nguy cơ nhiễm nấm.
• Tránh chia sẻ đồ ăn, đồ uống hoặc vật dụng cá nhân để ngăn chặn sự lây lan của nấm.
• Hạn chế tiếp xúc nếu bạn có nguy cơ nhiễm nấm từ người khác, để ngăn chặn sự lây lan.
• Thăm khám nha khoa định kỳ để kiểm tra và loại bỏ sớm vấn đề răng miệng.

Emera Dental đã chia sẻ thông tin liên quan đến bệnh nấm miệng cũng như cách nhận biết và phòng ngừa bệnh. Nếu bạn phát hiện bất kỳ dấu hiệu không bình thường nào, hãy đến cơ sở y tế để được nha sĩ kiểm tra và điều trị kịp thời nhé!